Chúng tôi biết đến nhà văn khi thấy “chuyện kể năm 2000” của ông gây xôn xao dư luận, vừa xuất bản đã bị thu hồi, cấm tái bản. Điều đó càng làm cho những người học viết văn trẻ tuổi chúng tôi thêm quan tâm.
Có lẽ phải nói đến chữ duyên khi chúng tôi gặp được nhà văn. Đầu tiên là việc có được địa chỉ, bởi đâu phải nhà văn nào cũng có địa chỉ công khai mà lấy được dễ dàng. Một lần, nhóm chúng tôi có việc sang trụ sở Hội nhà văn Việt Nam, cũng thật tình cờ khi chúng tôi được Ban Nhà văn trẻ mời làm diễn viên quần chúng “bất đắc dĩ” để chuẩn bị cho ngày hội đọc sách ở Văn Miếu. Trong quá trình tập ở hội trường, cũng là bất đắc dĩ, đạo diễn cho lấy quyển tài liệu Đại hội nhà văn VN lần thứ 8 làm đạo cụ. Trong lúc giải lao, chúng tôi tò mò giở ra xem. Cả bọn đều vui sướng khi biết được địa chỉ của nhà văn, nhưng cũng chỉ biết là ngõ 10 Điện Biên Phủ chứ không biết số nhà cụ thể. May mắn trong mấy đứa chúng tôi có một bạn ở Hải Phòng, thế là kế hoạch “về Hải Phòng” nhanh chóng được “duyệt”.
Chúng tôi về dịp nghỉ lễ 30/04, vừa xuống tàu, chúng tôi quyết định đi bộ bởi biết nhà của nhà văn cách ga Hải Phòng chỉ chừng 1km. Mỗi chúng tôi đều trong tâm trạng lo lắng bởi không dưng đến thế này, không biết có gặp được nhà văn không. Và lo lắng nữa là… sợ ông không tiếp. Bởi biết đâu được, ông đã phải qua bao thăng trầm, khi làm báo thì bị cấm viết văn, rồi bị tù không án gần 5 năm vì “được” cho là có tư tưởng không đúng. Ra tù, chật vật mãi mới xin được vào làm ở một công ty thủy sản. Những tưởng ông đã chán văn chương sau 20 mươi năm vắng bóng từ khi ra tù, đến năm 1993 mới xuất hiện trở lại với bạn đọc qua bài “Nguyên Hồng, thời đã qua”. Sau đó các tác phẩm của ông đều gây được sự chú ý như “Một thời để mất’, “Những người rách việc” “Rừng xưa xanh lá”… và đặc biệt là “Chuyện kể năm 2000” vừa ra đã bị thu hồi bởi được cho là có nhiều vấn đề nhạy cảm. Nhưng dù sao ông vẫn viết và vẫn cho ra những tác phẩm hay và đã có các giải thưởng của Tạp chí Văn Nghệ, Tạp chí Văn nghệ quân đội, Bộ Văn hóa, Nhà xuất bản Hội nhà văn, giải Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hải Phòng), giải thưởng Hội nhà văn… Đặc biệt mới đây nhất là “Biển và chim bói cá” xuất bản năm 2008, được dịch ra tiếng Pháp và đã đoạt giải thưởng danh giá mang tên nhà văn Pháp nổi tiếng Henri-Queffélec trong liên hoan quốc tế “sách và biển cả” diễn ra tại Pháp. Ông còn là hội viên danh dự Hội Văn Bút Quốc Tế và Hội Văn Bút Canada.
Đọc và tìm hiểu về ông mới thấy ông gặp nhiều tai ương nhưng vẫn luôn biến buồn thành vui, vẫn tự coi mình là thư kí trung thành của thời đại. Văn của ông đã vượt khỏi tầm quốc gia và những người nước ngoài luôn ca ngợi ông. Tuy là thế nhưng dường như các tác phẩm của ông luôn được biên tập rất chặt chẽ, bản thân ông cũng rất được quan tâm theo sát. Ông cũng không muốn vì ông mà nhiều người bị liên lụy. Chúng tôi cứ nghĩ thế nên có thể việc đến gặp ông cũng là hơi mạo hiểm.
Không khó để tìm thấy nhà ông, vào đầu ngõ hỏi là được chỉ ngay lên tầng 2 khu nhà tập thể. Khi chúng tôi còn đang thập thò ở cầu thang vì còn ngại thì một người phụ nữ ngó ra, chúng tôi hỏi ngay: “Bác ơi đây có phải là nhà bác Bùi Ngọc Tấn?” “Đúng rồi, mời các cháu lên, ông ơi ra có khách”. Hóa ra đó là bà Nguyễn Thị Ngọc Bích, người vợ thảo hiền đảm đang, hậu phương vững chắc của nhà văn mà chúng tôi đã được nghe nói. Không để vợ chồng ông phải thắc mắc, chúng tôi giới thiệu ngay là những người đang học viết văn. Ông cười rất tươi, hóa ra là “người quen”. Bởi ông biết thầy trưởng khoa Văn Giá của chúng tôi. Ông bảo mấy lần thầy Văn Giá mời ông về nói chuyện với sinh viên nhưng tuổi cao, sức khỏe yếu rồi, không đi được, 79 rồi còn gì. Chân ông vẫn đau liên tục, nhiều lúc đi lại cũng khó. Ngồi nói chuyện với ông quả là rất vui, quả là như “người quen”, không hề có khoảng cách. Vậy ra những lo lắng của chúng tôi lúc đầu thật thừa. Ông bảo chưa bao giờ được tiếp “những người trẻ” như thế này, và ông rất vui, rất quý. Ông mời chúng tôi uống nước này nước nọ, nhưng chúng tôi bảo quen uống trà, thế là ông khoe có chè ngon, của một bạn đọc hâm mộ luôn biếu ông, pha không cần tráng nước. Ông bảo tại cậu ấy cho chè này nên không muốn uống chè khác nữa và “bắt đền” cậu ấy cứ phải mang cho. Vừa uống trà, vừa chuyện trò thăm hỏi nhau, ông cứ tấm tắc bày tỏ sự vui mừng khi bất ngờ được tiếp những vị khách “không mời”, “đặc biệt” như chúng tôi.
Sau một hồi trò chuyện rôm rả lại càng thấy ông thật dễ gần, hài hước và giản dị. Rồi ông bảo bây giờ đến lúc khoe. Ông đem ra các quyển sách đã được dịch ra tiếng Anh, tiếng Pháp, có cả “Chuyện kể năm 2000” “Biển và chim bói cá” và một vài cuốn khác như “Cuộc sống của con chó”… Ông bảo: “Văn chương nó lạ lắm, có dìm nó cũng chẳng chìm xuống, kéo cũng chẳng nổi lên. Đã dính vào là khó dời ra”. Ông khuyên chúng tôi cứ phải sống, phải lăn lội, nhất là những nơi trung tâm, có sự cạnh tranh cao. Phải biết viết sự thật, dù sự thật thường khó được chấp nhận nhưng nó sẽ tồn tại mãi.” Chúng tôi hỏi dạo này ông viết ra sao? Ông tâm sự: giờ già rồi, sức khỏe yếu, cũng không biết sẽ bị ngừng lúc nào nên cứ làm được gì thì cố làm, giờ ông đang lo viết xong cuốn hồi kí.
Cuộc chuyện cũng đến lúc phải kết thúc, chúng tôi ra về với niềm vui được chụp ảnh với vợ chồng ông và xin chữ kí. Trong lời viết tặng ở cuốn sách của tôi ông ghi: “Một ngày rất vui”. Ông bày tỏ: “Coi như hôm nay là ngày mừng trước lễ độc lập”. Còn tôi cứ nhớ mãi những bức hình chân dung của ông với nhiều sắc thái được bạn bè vẽ tặng treo ở phòng, hướng ra ban công với nhiều cây cảnh. Ấn tượng nhất là cây sim, vốn nó chỉ sống ở trên núi vậy mà khi đem về đây trồng trong chậu, được ông chăm sóc đặc biệt, nó lên xanh tốt và đang nhú những nụ hoa. Tôi bỗng liên tưởng, lẽ nào cuộc đời ông cũng như cây sim trong chậu kia, vẫn trổ cho đời những tác phẩm hay, những bông hoa tím biếc.
TRẦN ĐỨC HIỂN
————————————
Búi Ngọc Tấn
Không quên mua sách của BNT mang từ Hà Nội về để tác giả ký tặng
Ảnh: Trần Quang Thanh
Filed under: Hình ảnh, Tư liệu | Chức năng bình luận bị tắt ở Một ngày vui với nhà văn Bùi Ngọc Tấn
buingoctan.wordpress.com 